हरि कोइराला ,
पथरीशनिश्चरे (मोरङ) । मोरङको पथरीशनिश्चरे नगरपालिकालाई पथरी र नजिकैका बजारबाट निस्किने फोहोर ब्यवस्थापन पेचिलो हुँदै गएको छ । तीब्र रुपमा शहरीकरण हुँदै गएको पथरीशनिश्चरे क्षेत्रबाट दैनिक झण्डै ३ टन फोहोर निस्किने गरेको छ ।
पथरी गाविस छँदै फोहोर ब्यवस्थापनको समस्या झेल्दै आएको पथरीशनिश्चरे नगरपालिकामा साविकका शनिश्चरे र हसन्दह गाविस थपिएपछि फोहोर ब्यवस्थापन झनै पेचिलो बनेको हो ।नगरपालिकाले साविक पथरी गाविसले फोहोर डम्पिङ गर्दै आएको शान्ति सामूदायिक बन उपभोक्ता समूहले संरक्षण गरेको क्षेत्रमा नै फोहोर डम्पिङ गर्दै आएको छ । समूहले बारम्वार फोहोर फाल्ने बैकल्पिक क्षेत्र खोजि गर्न नगरपालिका लाई पत्राचार गरेपनि नगरपालिकाले डम्पिङ साइड निर्माण गर्ने जग्गा खरिद गर्न सकेको छैन । सामूदायिक वनका उपाध्यक्ष नवराज मिश्रले भन्नुभयो – संरक्षित वन क्षेत्रमा फोहोर ल्याएर डम्पिङ गर्ने र राति फोहोरमा आगो लगाउने गरेकोले वन आसपास बसोवास गर्नेको स्वास्थ्यमा समस्या आउन थालेको छ । हिजो पथरी गाविस छदाँ दिइएको डम्पिङ साइटमा अहिले पुरै नगरको फोहोर डम्पिङ हुन थालेको छ । पथरी गाविस छदाँ एउटा ट्याक्टरले फोहोर उठाउँथ्यो । अहिले २ वटा ट्रिफर र २ वटा ट्याक्टरले फोहोर उठाउँछन् ।

  सबैखाले फोहोर एकै ठाउँमा अब्यबस्थित ढङ्गले फाल्ने र राति आगो लगाउने गर्दा बन क्षेत्रमा समेत सङ्कटमा परेको बनका उपाध्यक्ष नवराज मिश्रले बताउनु भयो । हामीले विकल्प खोज्नुहोस भनेर अल्टिमेटम दिएका छौं । नगर प्रमुखले ३ महिनाको समय माग्नु भएको छ । ३ महिना मध्ये डेढ महिना गुर्जिसकेको छ ।

पथरीशनिश्चरे नगरपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत शशि राईले –‘यो समस्या समाधानका लागि नगरपालिकाले गम्भीर रुपमा छलफल गरिरहेको बताउनु भयो । उहाँले नीजि क्षेत्रलाई फोहोर ब्यवस्थापनको जिम्मा दिनका लागि अध्ययन भइरहेको र केही कम्पनीसँग छलफल समेत भएको जानकारी दिनुभयो ।
नगरपालिकाको वातावरण तथा विपद ब्यवस्थापन शाखाका प्रमुख सुरेन्द्र राईका अनुसार दैनिक दुई वटा ट्याक्टर र दुईवटा ट्रिपरले २÷२ पटक फोहोर उठाउने गरेका छन् । शहरीकरण बढेसँगै फोहोर उत्पादन पनि बढेको छ । तर, डम्पिङ गर्ने स्थायी ठाउँ छैन । उहाँले स्थायी डम्पिङ साइट नहुँदा समस्या भएको प्रति आफ्ना शाखा पनि चिन्तित रहेको बताउनु भयो ।
यता पथरी उद्योग वाणिज्य सङ्घका पूर्व अध्यक्ष धनकुमार तामाङले नगरबाट निस्किएको फोहोर नछुट्याई जङ्गलमा फाल्दा पर्यावरणमा असर पुगेको बताउनु भयो । उहाँले भन्नुभयो–‘बन क्षेत्रको झण्डै ७÷८ कठ्ठा जग्गा फोहोरले भरिएको छ । जथाभावि फोहोर फाल्दा डम्पिङ साइड क्षेत्रमा दुर्गन्ध फैलिएको छ । सैलुन र ब्युटीपार्लरको केश,कुखराको प्वांख भुत्ला,रक्सीका खाली बोटल,स्लाईन पानीका वट्टा र नली,औषधी सफा गर्दाका रुवा,रगत सहितका प्याड,शिशाका टुक्रा देखि इलेट्रोनिक्स सामान बाँधिएर आएका ‘फम’सबै एकै ठाउँमा फालिएकोले आगोले पनि डढाउन सकेको छैन । सधैं आगो लगाएर छोड्दा सो क्षेत्रका ५ वटा मध्ये ३ वटा रुख ढलिसकेका छन् । ति रुखको लेखाजोखा कुनै निकायसँग छैन् ।
सड्ने र नसड्ने फोहोर तथा पुनप्रयोग हुने फोहोर समेत नछुट्याउँदा झनै समस्या भएको स्थानीयको भनाई छ । सिसा र अस्पतालको फोहोरका लागि विशेष ब्यवस्थापन गर्नुपर्ने स्थानीय बताउँछन् ।
                                                                 लाखौं उठ्छ राजश्व
नगरपालिकाको राजश्व शाखा प्रमुख ताराप्रसाद ढकालका अनुसार आर्थिक वर्ष ०८०।०८१ मा नगरले फोहोर मैला ब्यवस्थापनबाट २० लाख रुपियाँ राजश्व उठाउने लक्ष्य लिएको थियो । चालु ७ महिना १७ दिन सम्ममा लक्ष्य भन्दा दोब्बर राजश्व सङ्कलन भइसकेको छ । फागनु १७ गते सम्ममा ४६ लाख २ हजार ४५१ रुपियाँ राजश्व सङ्कन भएको शाखा प्रमुख ढकालले बताउनु भयो । गत आवमा १८ लाखको लक्ष्य थियो । गत आवमा १४ लाख १६ हजार ५३२ रुपियाँ राजशव सङ्कलन भएको थियो । गत वर्ष १ हजार ४१२ जनाले फोहोर मैला शुल्क बुझाएका थिए भने चालु वर्ष १७ सयले शुल्क बुझाइरहेका छन् ।
नगरले फोहोर मैला बाट लागु रुपियाँ राजश्व सङ्कलन गरेपनि फोहोर ब्यवस्थापनमा ध्यान नदिएको नगरवासीको गुनासो छ । फोहोर उठाएर जङ्गलमा फ्याक्ने अनि आगो लगाउने मात्र काम भयो । फोहोरको दिगो ब्यवस्थापन भएन,स्थानीय अर्जुन काफ्ले गुनासो गर्नुभयो ।